Chóng mặt -Rối loạn tiền đình

Triệu chứng của chóng mặt

Khi gặp phải chóng mặt, người bệnh có thể trải qua các cảm giác sau

- Cảm giác như xung quanh đang xoay tròn hoặc bản thân đang xoay tròn.

- Cảm giác như mặt đất hoặc giường đang nghiêng.

- Cảm giác như mặt đất hoặc giường đang lắc lư như trên võng.

- Cảm giác mất thăng bằng khi di chuyển.

Các triệu chứng này có thể xuất hiện chỉ trong vài giây hoặc kéo dài từ nhiều giờ đến vài ngày. Chóng mặt có thể tăng lên khi người bệnh xoay đầu, thay đổi tư thế, ho hoặc hắt hơi. Tùy thuộc vào nguyên nhân, các triệu chứng khác có thể xuất hện bao gồm:

- Buồn nôn hoặc nôn.

- Đau đầu, có thể tăng khi tiếp xúc với ánh sáng và tiếng ồn.

- Nhìn đôi, thay đổi giọng nói, khó nuốt, hoặc yếu liệt ở chi.

- Khó thở, đổ mồ hôi, hồi hộp.

Cung cấp thêm thông tin cho bác sĩ như thời gian kéo dài của chóng mặt và các yếu tố kích hoạt triệu chứng là rất quan trọng.

Nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt

Hệ thống tiền đình, gồm các ống chứa dịch hình bán khuyên và cơ quan sỏi tai ở tai trong, có vai trò duy trì thăng bằng khi đứng và di chuyển bằng cách gửi thông tin về tư thế và hướng di chuyển của đầu đến não bộ.

Chóng mặt thường là dấu hiệu của vấn đề với hệ thống tiền đình, và có nhiều bệnh lý có thể ảnh hưởng đến hệ thống này:

- Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV): Là nguyên nhân phổ biến nhất của chóng mặt, thường gặp ở phụ nữ và người lớn tuổi. BPPV xảy ra khi các sỏi tai (thạch nhĩ) di chuyển không đúng vị trí trong ống bán khuyên của tai trong. Triệu chứng thường xuất hiện đột ngột khi xoay đầu hoặc thay đổi tư thế và có thể kéo dài đến 60 giây. Kỹ thuật Epley có thể giúp điều trị hiệu quả, cần thực hiện bởi bác sĩ để xác định vị trí sỏi tai và thực hiện kỹ thuật chính xác. Người bệnh có thể cảm thấy cải thiện ngay lập tức hoặc sau 1-2 ngày và có thể thực hiện thêm tại nhà sau khi được hướng dẫn.

- Bệnh Meniere: Là một bệnh mạn tính do sự tích tụ dịch ở tai trong, gây ra những đợt chóng mặt tái phát kèm theo ù tai, cảm giác đầy tai và giảm thính lực. Cơn chóng mặt thường kéo dài từ vài phút đến nhiều giờ, có thể kèm theo buồn nôn và nôn. Bệnh Meniere có thể kéo dài suốt đời nhưng triệu chứng có thể được kiểm soát hiệu quả ở 90% người bệnh.

- Viêm thần kinh tiền đình: Còn gọi là viêm mê đạo, thường do virus gây viêm và phù nề thần kinh tiền đình. Triệu chứng bao gồm chóng mặt dữ dội, buồn nôn, nôn, khó đứng và đi, và giảm thính lực ở một tai. Triệu chứng thường bắt đầu đột ngột và kéo dài nhiều ngày trước khi dần thuyên giảm, mặc dù cảm giác chóng mặt và mất thăng bằng có thể kéo dài nhiều tháng và giảm thính lực có thể vĩnh viễn.

- Migrain tiền đình: Có thể kèm theo đau đầu, nhạy cảm với ánh sáng, và nhìn thấy chớp sáng khi cơn đau đầu bắt đầu. Chóng mặt thường kéo dài từ vài phút đến nhiều giờ. Điều trị phòng ngừa đau đầu Migrain có thể giúp ngăn ngừa cơn chóng mặt tái phát.

- Chấn thương đầu: Có thể gây ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình và dẫn đến chóng mặt.

- Đột quỵ, thiếu máu não thoáng qua và các tổn thương não khác: Tổn thương não có thể gây chóng mặt kèm theo các dấu hiệu khác như khó nói, yếu liệt tay chân, nhìn mờ, và thay đổi ý thức.

- Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến tai trong hoặc não bộ, dẫn đến chóng mặt. Một số thuốc có thể gây hại cho hệ thống tai trong.

Dấu hiệu nguy hiểm cần lưu ý

Người bệnh cần đến khám bác sĩ ngay nếu chóng mặt kèm theo các dấu hiệu sau:

- Sốt cao hơn 38ºC.

- Đau đầu dữ dội và mới xuất hiện lần đầu.

- Nhìn mờ hoặc thấy đôi.

- Khó nói hoặc giảm thính lực.

- Yếu tay hoặc chân, khó đi.

- Tê hoặc cảm giác châm chích ở mặt hoặc tay chân.

- Ngất xỉu, đau ngực.

- Nôn nhiều.

- Tuổi trên 60.

- Tiền sử đột quỵ.

- Các yếu tố nguy cơ đột quỵ như cao huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc.

Điều trị chóng mặt

Sau khi loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng, điều trị sẽ tập trung vào căn nguyên gây chóng mặt và giảm triệu chứng.

Điều trị căn nguyên: Tùy thuộc vào nguyên nhân, có thể sử dụng thuốc, kỹ thuật tái định vị sỏi tai hoặc thay đổi lối sống. Điều trị theo nguyên nhân giúp làm giảm triệu chứng hoặc cải thiện tiến triển bệnh.

Điều trị giảm triệu chứng: Nếu chóng mặt kéo dài, thuốc có thể được sử dụng để giảm chóng mặt và nôn. Các thuốc kháng histamin, thuốc chống nôn, và nhóm BZD có thể được sử dụng, nhưng cần cẩn thận do có thể gây buồn ngủ. Tập luyện phục hồi chức năng tiền đình giúp não bộ thích nghi với sự bất thường của hệ thống tiền đình và có thể được thực hiện ngay sau khi xuất hiện triệu chứng.

Tập luyện phục hồi chức năng tiền đình: Các bài tập bao gồm việc nhìn vào điểm cố định trong khi di chuyển đầu theo các hướng khác nhau. Điều này giúp não bộ điều chỉnh và thích nghi với cảm giác chóng mặt. Ban đầu nên có sự hướng dẫn của nhân viên y tế và sau đó có thể tự tập luyện tại nhà 2-3 lần mỗi ngày.

Lưu ý: Để giảm nguy cơ té ngã, đặc biệt ở người lớn tuổi, cần giữ cho môi trường xung quanh gọn gàng, sử dụng giày dép có độ ma sát cao và đảm bảo lối đi đủ ánh sáng.

---